Freud voorbij

Geachte redactie van Intermediair,


Frans Roes getuigt van moed en gezond verstand om enige vraagtekens te plaatsen bij de psychoanalyse van Freud (in: 'Oedipuscomplex bestaat niet', dd. 8-1-93). Het thema van de verwerping van de vader als autoriteitsfiguur, speelt een belangrijke rol in zowel Freuds persoonlijke leven als in zijn theorieën. Sterker nog, het vormt het uitgangspunt voor zijn visie op het leven, namelijk het atheïsme, waarmee hij elke persoonlijke verantwoordelijkheid tegenover een hoger gezag afwijst.


Dat verklaart wellicht waarom Freuds therapie, uitgaande van de seksuele drift als belangrijkste drijfveer in de mens, een wijd verspreide aanhang heeft gevonden in de permissieve jaren zestig. Al eerder, kort na de tragische Eerste Wereldoorlog (1920), vinden zijn geschriften - literair van meer waarde dan wetenschappelijk - brede toegang tot de intelligentsia. Met een aantal andere 'vader-verwerpers' als Voltaire, Hegel, Marx en Rousseau, heeft Freud gemeen dat hij de werkelijkheid wil laten wijken voor zijn eigen theorieën. Even leek het erop dat dit mogelijk was. Zelfs de klassieke mechanica kreeg met de Relativiteitstheorie van Einstein (1919) voor het eerst na twee eeuwen een gevoelige klap. Einstein blijft, maar Freud heeft zijn langste tijd al gehad.